Javaanse neushoorn
De Javaanse neushoorn is het meest verwant aan de Indische neushoorn. Net als de Indische neushoorn heeft de Javaanse soort maar een hoorn, bij een vrouwtje is de hoorn klein of ontbreekt. De Javaanse neushoorn behoort tot de zeldzaamste dierensoorten ter wereld.
Praktische informatie Javaanse neushoorn.
- Vorm: De Javaanse neushoorns zijn tussen de 1.40 m – 1.70 m hoog, hierbij bereiken ze een lengte tussen 3.00 m – 3.15 m.
- Gewicht: De Javaanse neushoorn weegt tussen 900 kg – 2300 kg.
- Geboorte gewicht: De Indische neushoorn weegt tussen 58 kg – 70 kg. Er zijn niet veel Javaanse neushoorns gewogen.
- Haar & huid: De huid van de Javaanse neushoorn is donker grijs/bruin, en lijkt zwart wanneer de neushoorn nat is. Net als de Indische neushoorn heeft de Javaanse neushoorn een unieke bepantsering in hun uiterlijk met plooien rondom de nek. De huid is bedekt met een mozaïekpatroon wat een schaalachtig uiterlijk geeft. Alle soorten neushoorns hebben kwastjes van haren op hun oogleden, oren en eind van hun staart.
- Onderscheidende kenmerken: Bij alle neushoornsoorten die bladeren eten zie je een lange puntige bovenlip, zo ook bij de Javaanse neushoorn. De Javaanse neushoorn heeft slecht zicht, maar kan uitstekend horen en ruiken. De Javaanse neushoorns hebben lange scherpe dolkvormige snijtanden, deze worden gebruikt tijdens gevechten en kunnen diepe wonden veroorzaken. Ook hebben ze twee rijen van zes sterke brede kiezen aan elke zijde. De glazuurranden op deze tanden worden gebruikt om houtachtige delen van hun voedsel in stukken van 1 – 2 cm te snijden. Voor oudere neushoorns wordt het na jaren door slijtage aan de kiezen moeilijker om hun voedsel af te breken.
Gedragingen & voortplanting.
- Sociaal: De Javaanse neushoorn leeft over het algemeen solitair, enkel vrouwen met jongen worden samen gezien of mannen met vrouwen tijdens de paring. Groepen met jonge dieren komen wel eens voor.
- Seksuele volwassenheid: Het mannetje is geslachtsrijp na 6 jaar , het vrouwtje na 4 jaar.
- Geurmarkering: De gemeenschappelijke mesthopen komen bij de Javaanse neushoorn door de lage populatie dichtheid niet veel voor. De Javaanse neushoorn sleept een achterpoot soms enkele meters door de mest, om een spoort met geurmarkering te creëren.
- Mannelijk territorium: Het mannelijk territorium is vrij groot 12 – 20 km2. Ze overlappen slechts marginaal met andere mannetjes territoria. Er is geen bewijs of deze territoria worden verdedigd met gevechten zoals gebeurt bij andere soorten.
- Vrouwelijk territorium: De vrouwtjes hebben ieder een gebied van 3 – 14 km2 en ze overlappen elkaar aanzienlijk.
- Draagtijd en geboorte: Wanneer een vrouwtje in oestrus is zullen de man en vrouw socialiseren. Javaanse neushoorns dragen voor ongeveer 16 – 19 maanden. De voortplanting van de Javaanse neushoorn gaat erg langzaam ze hebben slechts een kalf eens in de 4 – 5 jaar.
- Geluiden en roepen: De Javaanse neushoorns zijn niet erg vocaal, er zijn maar een paar geluiden bekend. Gedacht wordt dat geurmarkeringen een meer prominente rol spelen in de communicatie tussen soortgenoten.
- Activiteiten: Een groot deel van de dag spenderen Javaanse neushoorns aan het rollen in modderpoelen. Ze gebruiken hiervoor bestaande plassen, maar ook tijdelijke plassen door bijvoorbeeld regenval die ze verdiepen met hun voeten en hoorn. Toegang tot modderpoelen is voor elke neushoorn soort essentieel om thermoregulatie & huidconditie optimaal te houden, en zich te ontdoen van parasieten. Het is bekend dat Javaanse neushoorns af en toe zeewater drinken om aan de nodige elektrolyten te komen.
Interessante feitjes.
- Gedrag: Neushoorns rollen veelal in de modder, die als koeltechniek, zonnebrand & insectenwerend middel dient. Na het rollen komt de kleur van de neushoorn overheen met de modder waarin gerold is.
- Snelheid: De neushoorn kan bij gevaar de snelheid van 40 km/h bereiken.
- Leeftijd: De Javaanse neushoorn wordt gemiddeld 35 – 40 jaar oud.
- Voedsel: De Javaanse neushoorn eet voornamelijk grote bladeren, twijgen en jonge scheuten. De Javaanse neushoorn heeft een grote soortendiversiteit in zijn dieet, maar ongeveer 40% van zijn dieet komt voort uit veelvoorkomende plantensoorten. De meeste plantensoorten die door de neushoorn worden gegeten groeien in vegetatie zonder hoge bomen. Javaanse neushoorns voeden zich zelden in gebieden waar de hoeveelheid beschikbare voeding laag is. Ondanks hun voorkeur voor eten in vegetatietypes zonder hoge bomen, is de Javaanse neushoorn waarschijnlijk wel afhankelijk van het voorkomen van bos in de omgeving. Bos biedt bescherming tegen zon, is een bron van jonge boompjes die door neushoorns worden gegeten en zorgt voor minder schommelingen in de watervoorziening.
- De hoorn: De Javaanse neushoorns hebben een enkele hoorn die met de jaren donkerder van kleur wordt. Vrouwtjes hebben vaak een kleine hoorn of alleen maar een bobbel. De hoorn is gemiddeld kleiner dan 20 cm lang, de langste hoorn ooit gemeten was 27 cm. De hoorn wordt niet gebruikt om te vechten maar om te schrapen in de modder, zoeken naar voedsel en voor bescherming van het hoofd bij het lopen door dicht struikgewas. De hoorn groeit terug indien hij afbreekt.
Dreigingen.
Uitsterving: De Javaanse neushoorn wordt met uitsterven bedreigd. Dat komt door de volgende oorzaken.
- Alle neushoorn soorten ondervinden momenteel een demografische crisis door de illegale hoorn stroperij. Behalve voor medicijnen wordt de hoorn ook gebruikt bij handvatten van dolken. Hoewel de stroperij voor de Javaanse neushoorn niet zijn grootste dreiging is, is die wel aanwezig. Zonder bescherming kan het zijn dat stropers weer actief zouden worden wat zou leiden tot uitsterving van de Javaanse neushoorn.
- De volledige populatie van de Javaanse neushoorn bevindt zich nu op het schiereiland Ujung Kulon waar ze vrij geïsoleerd zitten. Het gebied bestaat uit zo’n 39.000 hectare. De populatie is hierdoor erg gevoelig voor verstoring van welke aard dan ook zij het ziekte, verlies van habitat , tsunami of vulkaan uitbarsting. De vulkaan Anak Krakatau is een van de meest actieve vulkanen ter wereld, en bevindt zich op 60 km afstand van Ujung Kulon.
- Door de isolatie is er een sterk verhoogde kans op inteelt, inteelt draagt bij aan hogere sterfte cijfers, langzamere groei en verminderde vruchtbaarheid. De verhouding tussen mannetjes en vrouwtjes is 3:2 in het voordeel van de mannetjes. Daardoor is er een overschot aan mannetjes wat het moeilijk maakt een partner te vinden.
- Normaliter is een groei van 7% normaal bij een neushoornpopulatie. Dit zou betekenen dat er 4 kalveren per jaar geboren moeten worden. Momenteel worden er echter maar 4 kalveren per 4 jaar geboren. Dit betekend dat er juist een afname is in de populatie. Momenteel wordt er gekeken of er een deel van de populatie verplaatst kan worden om zo hun leefgebied te vergroten en ze minder kwetsbaar te maken.
- Verlies van voedingsbronnen door groei van plantensoorten, de palm langkap neemt snel toe in aantallen en verspreiding waardoor bijna geen enkele andere plantensoort kan groeien. Bestrijding van deze palm is duur en erg arbeidsintensief.
Locatie: De Javaanse neushoorn komt enkel nog voor op het schiereiland Ujung Kulon in west – Java. De Javaanse neushoorn was ooit vrij algemeen in een groot deel van Zuid-Azië. Begin 19e eeuw kwam je de Javaanse neushoorn regelmatig tegen in de buitenwijken van Jakarta. De populatie werd toen zelfs zo groot dat ze gezien werden als een plaag, waarna er actief jacht op ze werd gemaakt.
